Γλωσσολογία και Μετάφραση

Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου γίνεται προσπάθεια αφενός να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τις σημαντικότερες απόψεις θεωρητικών γλωσσολόγων και μεταφρασιολόγων για τις σχέσεις της γλωσσολογίας με τη μετάφραση και αφετέρου να κρίνουν οι ίδιοι μέσα από μικρές ερευνητικές εργασίες ποια μπορεί να είναι η προσφορά της γλωσσολογίας στη μεταφραστική πράξη και αντιστρόφως. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρείται η παρουσίαση γλωσσολογικών προσεγγίσεων της μετάφρασης κυρίως από τον χώρο της αντιπαραβολικής γλωσσολογίας, της γλωσσολογίας σωμάτων κειμένων, της κοινωνιογλωσσολογίας και της κειμενογλωσσολογίας. Στόχος είναι να συνδυάσουν οι φοιτητές τη θεωρία με την πράξη, χρησιμοποιώντας ελεύθερα λογισμικά για τη δημιουργία σωμάτων κειμένων όπως το AntConc, Sketch Engine κ.λπ. για την ανάλυση γλωσσικών και μεταφραστικών ισοδυναμιών μεταξύ αγγλικών και ελληνικών.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:

• να μπορεί να αναλύσει γλωσσικά το πρωτότυπο κείμενο εντοπίζοντας τις μεταφραστικές του δυσκολίες
• να αυτοαξιολογείται με βάση τις επιλογές που ακολούθησε στη μετάφραση ενός κειμένου
• να είναι σε θέση να διακρίνει τις διαφορές μεταξύ των γλωσσικών ποικιλιών και της αξίας τους στη μητρική του/της γλώσσα και στη γλώσσα εργασίας του/της
• να μπορεί να μεταφέρει τη γλωσσική ποικιλία από το πρωτότυπο στο μετάφρασμα αξιολογώντας τη σημασία και τη λειτουργία τους στο κείμενο
• να δημιουργεί και να χρησιμοποιεί τεχνολογικά εργαλεία όπως τα σώματα κειμένων σε δύο γλώσσες, προκειμένου να ερευνά γλωσσικά φαινόμενα και να μελετά παράλληλα κείμενα
• να εντοπίζει και να αναγνωρίζει διαφορές και ομοιότητες επιπέδων χρήσης και ύφους μεταξύ δύο παράλληλων κειμένων και να είναι σε θέση να βρίσκει λύσεις για τη μεταφορά τους από τη μια γλώσσα στην άλλη κατά τη μεταφραστική πράξη
• να αναγνωρίζει συνοχικούς δείκτες και συνεκτικότητα δύο παράλληλων κειμένων, αλλά και να παράγει συνοχικούς δείκτες και συνεκτικότητα στο μετάφρασμά του
• να κάνει επιμέλεια ή μετεπιμέλεια του μεταφράσματος, ανάλογα με την πηγή από την οποία προέρχεται (από μετάφραση από άνθρωπο ή μηχανική μετάφραση)

1η εβδομάδα: Εισαγωγή στις σχέσεις μεταξύ γλωσσολογίας και μετάφρασης: παρουσίαση του πλάνου μαθήματος και των οδηγιών της εργασίας εξαμήνου.

2η εβδομάδα: Αντιπαραβολική γλωσσολογία και μετάφραση: εισαγωγή στις μεταφραστικές τεχνικές.

3η εβδομάδα: Μεταφραστικές στρατηγικές: παραδείγματα και ασκήσεις.

4η εβδομάδα: Γλωσσολογία σωμάτων κειμένων και μετάφραση: Θεωρία

5η εβδομάδα: Γλωσσολογία σωμάτων κειμένων και μετάφραση: βασικές μέθοδοι δημιουργίας μονόγλωσσων και δίγλωσσων σωμάτων κειμένων.

6η εβδομάδα: Ασκήσεις εφαρμογής της ΓΣΚ στη μεταφραστική πράξη.

7η εβδομάδα: Εισαγωγή στην κοινωνιογλωσσολογία: Θεωρία.

8η εβδομάδα: Εισαγωγή στην κοινωνιογλωσσολογία: έμφαση σε επίπεδα χρήσης, διαλέκτους και μη σεξιστική γλώσσα.

9η εβδομάδα: Ασκήσεις επί μεταφραστικών προβλημάτων σχετικών με τα επίπεδα χρήσεις, τις διαλέκτους και τη μη σεξιστική γλώσσα.

10η εβδομάδα: Εισαγωγή στην κειμενογλωσσολογία: έμφαση στη συνοχή και τη συνεκτικότητα.

11η εβδομάδα: Ασκήσεις επί μεταφραστικών προβλημάτων σχετικών με τη συνοχή και τη συνεκτικότητα.

12η εβδομάδα: Ανακεφαλαίωση της σχέσης μεταξύ γλωσσολογίας και μετάφρασης.

13η εβδομάδα: Παρουσιάσεις εργασιών και σχολιασμός αυτών.

Austin, John L. (1962) How to Do Things with Words. Cambridge: Harvard University Press.

Baker, Mona (1992) In Other Words. London & New York: Routledge.

― (ed) (1998) Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London & New York: Routledge.

Baker, Paul (2014) Using Corpora to Analyse Gender. London: Bloomsbury.

----- (2010) Sociolinguistics and Corpus Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.

----- (ed.) (2009) Contemporary Corpus Linguistics. London: Continuum.

----- (2006) Using Corpora in Discourse Analysis. London: Continuum.

Bassnett, Susan (1991) Translation Studies. London: Methuen.

Beaugrande, de Robert & Wolfgang Dressler, (1981) Introduction to Text Linguistics. London & New York: Longman.

Dias-Cintas Jorge & Aline Remael (2007) Audiovisual Translation : Subtitling. London & New York: Routledge.

Delisle, Jean (1980) L’analyse du discours comme méthode de traduction. Ottawa: Presses de l’Université d’Ottawa.

― & Judith Woodsworth (eds) (1995) Translators Through History. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.

Dressler, Wolfgang (ed.) (1978) Current Trends in Text Linguistics. Berlin: de Gruyter.

Fawcett, Peter (1997) Translation and Language. Manchester: St. Jerome.

Halliday, Michael & Ruquayia Hasan (1980) Cohesion in English. London & New York: Longman.

Halliday, Michael A. K, Angus McIntosh & Peter Strevens (1964) The Linguistic Sciences and Language Teaching. Longmans Linguistic Library. London: Longmans.

Halliday, Michael A. K. (1978) Language as Social Semiotic: the social interpretation of language and meaning. London: Edward Arnold.

Γούτσος, Διονύσης & Φραγκάκη, Γεωργία ( 2015) Εισαγωγή στη γλωσσολογία σωμάτων κειμένων. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

Το μάθημα έχει υβριδική μορφή διαλέξεων-εργαστηρίου. Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αλληλεπίδραση με τους φοιτητές και τη συζήτηση στην τάξη. Οι πρακτικές συνεδρίες επικεντρώνονται σε πρακτικές πτυχές των θεμάτων που καλύπτονται και περιγράφονται κατά τη διάρκεια των διαλέξεων.

Παρουσιάσεις με χρήση PPT.

Εργαλεία ανάλυσης σωμάτων κειμένων AntConc και Sketch Engine.

Σύστημα μηχανικής μετάφρασης eTranslation.

Πλατφόρμα Open eClass.

Οι φοιτητές αξιολογούνται με τελική γραπτή εργασία και με γραπτή εξέταση.

Αξιολογούνται κυρίως στα ακόλουθα:

• συνθετική ικανότητα βιβλιογραφίας
• ανάπτυξη επιστημονικής σκέψης κι επιχειρηματολογίας
• πρωτοτυπία ιδεών
• ικανότητα χρήσης των νέων τεχνολογιών

Υπάρχουν ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές στο open e-class (τα κριτήρια δίνονται μαζί με τα θέματα των εργασιών).