Στόχος του μαθήματος είναι να διευρύνει τους ορίζοντες των φοιτητριών και φοιτητών σε ζητήματα που αφορούν τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στη Μετάφραση και τον Πολιτισμό. Με αφετηρία την παραδοχή ότι η μεταφραστική διαδικασία δεν συντελείται ποτέ αποκομμένα από το κοινωνικοπολιτισμικό της πλαίσιο, αλλά εντάσσεται σε ένα δυναμικό πεδίο αλληλεπιδράσεων με ποικίλες όψεις της κοινωνίας, το μάθημα προσεγγίζει τη μετάφραση ως μια κοινωνιοπολιτισμική δραστηριότητα, ικανή να διαμορφώνει και να επηρεάζει τον πολιτισμό και την κοινωνία υποδοχής.
Πιο συγκεκριμένα, το μάθημα επιδιώκει τη συστηματική μελέτη και ερμηνεία της μεταφραστικής πράξης μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των υλικών και πνευματικών αξιών του ανθρώπου. Τα μεταφράσματα εξετάζονται σε συνάρτηση με τις κοινωνικές, ιστορικές και πολιτισμικές συνιστώσες που τα διαμορφώνουν, τοποθετούμενα εντός του πολιτιστικού, ιστορικού, πολιτικού και λογοτεχνικού συστήματος στο οποίο λειτουργούν.
Απομακρυνόμενοι από τις θεωρητικές αντιπαραθέσεις των δεκαετιών του 1960 και 1970 γύρω από την έννοια της ισοδυναμίας, εστιάζουμε στις εκάστοτε παραλλαγές και μετατοπίσεις της μεταφραστικής πράξης ανάλογα με το ιστορικό και πολιτισμικό της συγκείμενο. Παράλληλα, διερευνάται ο ρόλος των μεταφρασμάτων ως οχήματος διάδοσης ιδεών και πολιτισμικών αξιών, καθώς και η συμβολή τους στη διαμόρφωση συλλογικών ταυτοτήτων και γλωσσικών πολιτικών, μέσα από έννοιες όπως γλωσσικός προγραμματισμός, εθνική γλώσσα και πολιτισμός.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:
Γνωρίζει τα βασικά μεταφρασιολογικά μοντέλα και τις θεωρητικές προσεγγίσεις που συνδέουν τη μετάφραση με τον πολιτισμό και τις κοινωνικές της διαστάσεις.
Αναγνωρίζει τον εφαρμοσμένο χαρακτήρα της Θεωρίας της Μετάφρασης, κατανοώντας τους στόχους, τη μεθοδολογία, τις έννοιες-κλειδιά και τα πεδία εφαρμογής της.
Επιλέγει και αξιολογεί κατάλληλο πρωτογενές υλικό (πρωτότυπα και μεταφράσματα) προκειμένου να εξάγει τεκμηριωμένα συμπεράσματα με πολιτισμικό προσανατολισμό.
Καταρτίζει και αναλύει γλωσσικές κατηγορίες με σαφήνεια ως προς τη μορφολογία, τη σημασιολογία και τη λεξικολογία τους.
Χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τα εγχειρίδια και τα θεωρητικά εργαλεία της Μεταφρασεολογίας, εφαρμόζοντας τα κατάλληλα μεταφρασιολογικά μοντέλα σε πρακτικά ή ερευνητικά παραδείγματα.
Συνεργάζεται δημιουργικά στο πλαίσιο ομάδας για την κατάρτιση γλωσσικών ή πολιτισμικών κατηγοριών και την επιλογή κατάλληλων παραδειγμάτων από μεταφρασμένα κείμενα, προκειμένου να εξάγει έγκυρα μεταφρασιολογικά συμπεράσματα.
1η εβδομάδα: Σχέση του πολιτισμού με την επιστήμη της Μετάφρασης.
2η εβδομάδα: Η Μετάφραση ως φαινόμενο, η σχέση της με τη λογοτεχνία, την κοινωνία και τον πολιτισμό
3η εβδομάδα: Η Μετάφραση ως διαδικασία και η μελέτη της σχέσης που εγκαθιδρύει μεταξύ λογοτεχνιών και πολιτισμών. Η Μετάφραση ως εργαλείο διαπολιτισμικής επικοινωνίας
4η εβδομάδα: Η ανάπτυξη του προγραμματικού σχεδιασμού της μεταφραστικής στρατηγικής εκ μέρους του ικανού μεταφραστή στο πλαίσιο της μετάφρασης συγκεκριμένων έργων σε συγκεκριμένες εποχές
5η εβδομάδα: Ανάλυση και κατανόηση των διαφορετικών πολιτισμών και των αλληλεπιδράσεών τους Πολιτιστικές ιδιαιτερότητες των γλωσσικών τεκμηρίων. Ζητήματα συγχρονίας και διαχρονίας
6η εβδομάδα: Κατανόηση του ρόλου της Μετάφρασης στη διαμόρφωση αξιών, πρακτικών, πεποιθήσεων και συμπεριφορών και του τρόπου με τον οποίο εκείνη αλληλεπιδρά με το κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και ιστορικό πλαίσιο
7η εβδομάδα: Αναζήτηση και αξιολόγηση πρωτότυπων κειμένων και μεταφράσεών τους για εξαγωγή υλικού
8η εβδομάδα: Κριτική σκέψη, πολιτιστική ανταλλαγή, ανατροφοδότηση, πολιτιστικές ανισότητες, μεταμορφώσεις και αλλαγές που συμβαίνουν στον πολιτισμό με την πάροδο του χρόνου: η περίπτωση της Ελλάδας
9η εβδομάδα: Μελέτη της μεταφρασμένης λογοτεχνίας ως μέρος του πολιτιστικού, λογοτεχνικού και ιστορικού συστήματος της γλώσσας άφιξης και εν προκειμένω της Νέας Ελληνικής εν τη γενέσει της
10η εβδομάδα: Ανασκόπηση της περιγραφικής Μεταφρασιολογίας ως ένα μη κανονιστικό μέσο για την κατανόηση του τρόπου που επενεργούν οι νόρμες στη μεταφραστική διαδικασία, αλλά και για την οριοθέτηση των γενικών νόμων της Μετάφρασης
11η εβδομάδα: Μελέτη της ισοδυναμίας εντός του ιστορικού-λειτουργικού πλαισίου υπό το πρίσμα της περιγραφικής Μεταφρασιολογίας. Συσχετισμός με το συνεχές της «αποδεκτότητας» και της «επάρκειας».
12η εβδομάδα: Οι μετα-αποικιοκρατικές μεταφραστικές θεωρίες: ο ενεργός ρόλος της μετάφρασης στην αποικιοκρατική διαδικασία και στην εικόνα των αποικιοκρατουμένων
13η εβδομάδα: Στρατευμένα μεταφραστικά σχέδια: η φεμινιστική μετάφραση και η προσπάθεια να γίνει εμφανής η γυναικεία παράμετρος
Bassnett, S., & Lefevere, A., Constructing Cultures, Essays on Literary Translation, Topics in Translation 11, Multilingual matters, Clevedon, Philadelphia, Toronto, Sydney, Johannesburg, 1998.
Bassnett, S., Translation Studies, London & New York, Routledge, 1980.
Bassnett, S., & Lefevere, A., (επιμ.) Translation, History and Culture, London & New York, Printer, 1990.
Bassnett, S., & Trivedi, H., (επιμ.) Post-Colonial Translation: Theory and Practice, London & New York, Printer, 1999.
Γεωργιτσογιάννη, Ε., Εισαγωγή στην Ιστορία του Πολιτισμού, Αθήνα, 2011.
Chatelet, A., & Groslier, B., Ph., (επιμ.), Ιστορία της τέχνης, Larousse, Αθήνα, 1990.
Cronin, M., Translating Ireland: Translation, Languages, Cultures, Cork University Press, Cork, 1996.
Dreyfus, F., G., Marx R., Poidevin R., Γενική Ιστορία της Ευρώπης, Αθήνα, 1987.
Durant, W., Ιστορία του Πολιτισμού, Αθήνα, 1957.
Εκο, Ο., Εμπειρίες Μετάφρασης, λέγοντας σχεδόν το ίδιο, Ελληνικά Γράμματα, 2003.
Encyclopedia of Translation Studies, edited by Mona Baker, Routledge, London, and New York, 2001.
Εven-Zohar, I., Polysystem Studies, Poetics Today I, International Journal for Theory and Analysis of Literature and Communication Volume 11, number 1, 1990/1997.
Εven-Zohar, I., Papers in Historical Poetics, PAPERS ON POETICS AND SEMIOTICS 8, The Porter Institute for Poetics and Semiotics, Tel Aviv University, 1978.
Even-Zohar, I., The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem, 1978/2000, στο Venuti, L., (επιμ.) The Translation Studies Reader, Routledge, London and New York, 2000.
Even- Zohar, Ι., Polysystem Theory (Revised), 2005, στο Εven-Zohar, I., Papers in Culture Research. Tel Aviv: Chair of Semiotics (Temporary electronic book), 2005/2010.
Εven-Zohar, I., Papers in Culture Research. Tel Aviv: Chair of Semiotics (Temporary electronic book), 2005/2010.
Gombrich, E., H., Το χρονικό της Τέχνης, μτφρ. Λίνα Κάσδαγλη, Αθήνα, 19982(ανατύπωση 2002).
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1971-2000.
Κανελλόπουλος, Π., Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, Αθήνα 1976.
Κένεθ, Κλ., Ιστορία του Δυτικού Πολιτισμού, Αθήνα, x.x.
Κεντρωτής, Γ., Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης, Δίαυλος, Αθήνα, 1996.
Κεντρωτής, Γ., Ποδήλατα και Ποδηλάτες, Περί Μεταφράσεως ο Λόγος, Gutenberg, Αθήνα, 2021.
Lefevere, A., Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame, Routledge, London, and New York, 1992a.
Lefevere, A., Translation/History/Culture, a sourcebook, Routledge, London, and New York, 1992b.
Lefevere, A., Translating Literature, Practice and Theory in a Comparative Literature Context, The Modern Language Association of America, New York, 1992c.
Μπαμπινιώτης, Γ., Ελληνική Γλώσσα, Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον, Gutenberg, Αθήνα, 2000.
Μπαμπινιώτης, Γ., Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας, 5η έκδοση, παραγωγή: Μ. Ρωμανός, Αθήνα, 2002.
Μπαμπινιώτης, Γ., (επιμ) Το Γλωσσικό Ζήτημα, Σύγχρονες Προσεγγίσεις, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 2011.
Niranjana, T., Siting Translation: History, Post-Structuralism, and the Colonial Context, University of California Press, Berkley, 1992.
Simon, S., Gender in Translation: Cultural Identity and the Politics of Transmission, Routledge, London, and New York, 1996.
Toury, G., Descriptive Translation Studies and Beyond, Tel Aviv University, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam/Philadelphia, 1995.
Toury, G., Τhe Nature and Role of Norms in Translation, 1978/αναθεωρημένο 1995, στο Venuti, L., (επιμ.) The Translation Studies Reader, Routledge, London, and New York, 2000.
Unesco, Ιστορία της Ανθρωπότητος. Η Εξέλιξη του Πολιτισμού και των Επιστημών, Αθήνα, 1970.
Venuti, L., (επιμ.) The Translation Studies Reader, Routledge, London, and New York, 2000.
Χόνορ, Χ., & Φλέμινγκ, Τζ., Ιστορία της Τέχνης, Αθήνα, 1990.
Στην τάξη.
Διαλέξεις: Χρήση πολυμέσων (PowerPoint presentations).
Στη διάρκεια του εξαμήνου προσκεκλημένοι ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό παραδίδουν διαλέξεις σε συγκεκριμένες θεματικές.
Υποστήριξη Μαθησιακής διαδικασίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.
Ανάρτηση υλικού του μαθήματος (σημειώσεις, διαφάνειες διαλέξεων, ασκήσεις, κ.λπ.) στην πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης (e-class).
Ατομική, γραπτή, απαλλακτική εργασία:
