Μελετώνται θέματα ύφους στον λόγο: αναλύονται τα χαρακτηριστικά του ύφους ειδικών και λογοτεχνικών κειμένων, τα επίπεδα λόγου, τα είδη κειμένων, τα μεταφραστικά προβλήματα που προκύπτουν σε υφολογικό επίπεδο και η μεταφορά των κειμενικών παραγόντων στο κείμενο-στόχος με κύρια μεθοδολογία την αφομοίωση της γνώσης και των τεχνικών περνώντας από την πράξη στη θεωρία με χρήση υπολογιστικών εργαλείων και σύγχρονης τεχνολογίας μετάφρασης.

Μέσω του μαθήματος οι φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν:

• γνώση βασικών αρχών της Κειμενολογίας, της Κειμενογλωσσολογίας και της Κοινωνιογλωσσολογίας
• κατανόηση σημαντικών παραμέτρων οργάνωσης και δομής του κειμένου-πηγή πριν τη μετάφρασή του στη γλώσσα-στόχο
• εξοικείωση με τα χαρακτηριστικά του ύφους διαφόρων ειδών κειμένων καθώς και των διαφορετικών επιπέδων χρήσης των γλωσσών εργασίας τους
• ανάπτυξη της ικανότητας αντιμετώπισης των μεταφραστικών δυσκολιών που συνδέονται με το ύφος κατά τη μεταφραστική διαδικασία
• ικανότητα χρήσης υπολογιστικών εργαλείων στη μεταφραστική διαδικασία
• δεξιότητες αξιολόγησης της καταλληλότητας υφολογικών επιλογών στη μετάφραση

1η εβδομάδα:

Κλασσικές και σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις περί Ύφους. Παρουσίαση της έννοιας του ύφους μέσω διαδραστικής άσκησης « Comment le dire? ». Παραδείγματα υφολογικών επιπέδων. Χρήση ChatGPT για παραγωγή παραλλαγών. Ανάλυση διαφημίσεων – υφολογικά στοιχεία.

2η εβδομάδα:

Κλασσικές και σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις περί κειμενικών ειδών. Ανάλυση παράλληλων κειμένων για την κατανόηση κειμενικών παραγόντων. Μεθοδολογική προσέγγιση εντοπισμού και κατηγοριοποίησης κειμενικών δεικτών.

3η εβδομάδα:

Τα υφολογικά χαρακτηριστικά τριών ειδών ειδικών κειμένων στα ελληνικά και άλλες γλώσσες. Πρακτική με ChatGPT για επίπεδα ύφους. Μελέτη της θεωρίας Pergnier για τα επίπεδα χρήσης. Άσκηση με μικρής έκτασης κείμενα προς ανάλυση και μετάφραση.

4η εβδομάδα:

Τα υφολογικά χαρακτηριστικά τεσσάρων ειδών ειδικών κειμένων στα ελληνικά και άλλες γλώσσες. Ανάλυση αυθεντικών κειμένων από διαφορετικούς επαγγελματικούς τομείς. Εφαρμογή της μεθοδολογίας Guidère στην ανάλυση κειμένων. Άσκηση με μικρής έκτασης κείμενα προς ανάλυση και μετάφραση.

5η εβδομάδα:

Τα επίπεδα λόγου της ελληνικής και της αγγλικής γλώσσας. Εμβάθυνση στις υφολογικές ιδιαιτερότητες λογοτεχνικών κειμένων. Μελέτη της θεωρίας Bassnett για τη λογοτεχνική μετάφραση. Άσκηση κλίμακας ύφους σε μικρής έκτασης κείμενα προς ανάλυση και μετάφραση.

6η εβδομάδα:

Τρεις κειμενικοί παράγοντες και η σχέση τους με το είδος κειμένου. Ανάλυση παράλληλων νομικών και οικονομικών κειμένων. Εξάσκηση στην ορολογική έρευνα και τεκμηρίωση. Εφαρμογή της μεθοδολογίας Šarčević στη νομική μετάφραση. Άσκηση σε μικρής έκτασης κείμενο προς ανάλυση και μετάφραση.

7η εβδομάδα:

Τέσσερις κειμενικοί παράγοντες και η σχέση τους με το είδος κειμένου. Αναγνώριση και ανάλυση πολιτισμικών στοιχείων στη μετάφραση. Μελέτη στρατηγικών διαπολιτισμικής μεταφοράς. Εφαρμογή της θεωρίας Nord στην πράξη. Άσκηση σε μικρής έκτασης κείμενο προς ανάλυση και μετάφραση.

8η εβδομάδα:

Βασικές μεταφραστικές τεχνικές για την επίλυση μεταφραστικών προβλημάτων και αντιπαραβολή κειμένων για τον εντοπισμό τους. Πρακτική εφαρμογή διαφορετικών μεταφραστικών τεχνικών με ChatGPT. Μελέτη της μεθοδολογίας Vinay & Darbelnet (άμεσες και έμμεσες τεχνικές). Εξοικείωση με σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και CAT tools.

9η εβδομάδα:

Μεταφραστικές τεχνικές με αυξημένη συχνότητα σε ορισμένα είδη κειμένων και αντιπαραβολή κειμένων για τον εντοπισμό τους. Εμβάθυνση στην ορολογία ως παράμετρο διαμόρφωσης ύφους. Ανάλυση τεχνικών κειμένων και των ιδιαιτεροτήτων τους. Εφαρμογή της μεθοδολογίας Cabré στην ορολογική έρευνα.

10η εβδομάδα:

Ανάλυση ύφους σε διαφορετικά είδη λογοτεχνικών κειμένων. Ανάλυση εγχειριδίων χρήσης και τεχνικών προδιαγραφών. Εφαρμογή της θεωρίας House στην τεχνική μετάφραση. Χρήση CAT tools και διαχείριση ορολογίας. Έλεγχος ποιότητας τεχνικών μεταφράσεων.

11η εβδομάδα:

Ανάλυση ύφους διαφορετικών συγγραφέων στο ίδιο είδος λογοτεχνικού κειμένου. Μελέτη της θεωρίας Venuti (οικειοποίηση vs ξενοποίηση). Εξέταση μεταφραστικής αορατότητας και πολιτισμικών παραμέτρων.

12η εβδομάδα:

Ασκήσεις προσωπικού ύφους γραφής και απόδοσής του σε άλλη γλώσσα. Εφαρμογή των κριτηρίων αξιολόγησης κατά Reiss και House. Μελέτη σύγχρονων προσεγγίσεων στην αξιολόγηση μεταφράσεων. Πρακτική εξάσκηση στην αξιολόγηση διαφορετικών ειδών κειμένων.

13η εβδομάδα

Ανακεφαλαίωση των διδαχθεισών θεωρητικών προσεγγίσεων και οδηγίες εκπόνησης καθώς και μεθοδολογία σύνταξης της υποχρεωτικής απαλλακτικής εργασίας. Παρουσιάσεις εργασιών. Συζήτηση υφολογικών αναλύσεων και αξιολογήσεων. Σύνθεση θεωρητικών προσεγγίσεων και πρακτικών εφαρμογών.

Συνιστώμενη Βιβλιογραφία

1. Baker, M. (2018). In Other Words: A Coursebook on Translation (3rd ed.). London and New York: Routledge.
2. Bassnett, S. (2002). Translation Studies. London: Routledge.
3. Γούτσος Δ. & Γεωργακοπούλου Α. (2011) Κείμενο και Επικοινωνία. Αθήνα: Πατάκης.
4. Κουτσουλέλου-Μίχου Σ. (1997) Η γλώσσα της διαφήμισης. Κειμενογλωσσολογική προσέγγιση του διαφημιστικού μοντέλου. Αθήνα: Gutenberg.
5. Χαραλαμπάκης Χ. (2010) Νεοελληνικός Λόγος. Αθήνα: Ιδιωτική έκδοση.
6. Vinay, J.-P., & Darbelnet, J. (1995). Comparative Stylistics of French and English: A Methodology for Translation. Amsterdam: John Benjamins.
7. Hatim B. & Mason I. (1997) The Translator as Communicator. London & N.York: Routledge.
8. Reiss K. (1989) «Text Types, Translation Types and Translation Assessment» in Chestenman A. (ed.) Readings in Translation Theory. Helsinki: Finn Lectura. 105-115.

Βιβλιογραφία Ειδικών Πεδίων

1. Šarčević, S. (1997). New Approach to Legal Translation. The Hague: Kluwer Law International.
2. Sager, J. C. (1990). A Practical Course in Terminology Processing. Amsterdam: John Benjamins.
3. Cabré, M. T. (1999). Terminology: Theory, Methods and Applications. Amsterdam: John Benjamins.
4. Nord, C. (2018). Translating as a Purposeful Activity. London: Routledge.
5. House, J. (2015). Translation Quality Assessment. London: Routledge.
6. Δογορίτη, Ε., & Βυζάς, Θ. (2015). Ειδικές Γλώσσες και Μετάφραση για Επαγγελματικούς Σκοπούς. Αθήνα: Διόνικος.
7. Κεντρωτής, Γ. (2015). Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης. Αθήνα: Δίαυλος.
8. Τσίγκου, Μ. Α. (2020). Γλωσσική ποικιλία: Ορισμός και διαστάσεις. Δίαυλος.

Συμπληρωματική Βιβλιογραφία

1. Beaugrande de R. & Dressler W. (1981) Introduction to Text Linguistics. London & N.York: Longman.
2. Halliday M.A.K. & Hasan R. (1980) Cohesion in English London & New York: Longman.
3. Venuti, L. (2008). The Translator's Invisibility: A History of Translation. London: Routledge.
4. Munday, J. (2016). Introducing Translation Studies: Theories and Applications (4th ed.). London: Routledge.
5. Guidère, M. (2010). Introduction à la traductologie: Penser la traduction: hier, aujourd'hui, demain. Paris: De Boeck Supérieur.

Πρόσωπο με πρόσωπο. Το μάθημα είναι δίωρο και γίνεται με τη μορφή διάλεξης με διαλεκτική μέθοδο και με τη βοήθεια αρχείου PowerPoint και διαδικτυακού υλικού. Σε τακτά χρονικά διαστήματα γίνεται επεξεργασία και σχολιασμός άσκησης εμπέδωσης των κτηθέντων θεωρητικών γνώσεων από τους φοιτητές με επιλεγμένα παράλληλα κείμενα από το ζεύγος γλωσσών αγγλικά-ελληνικά και γαλλικά-ελληνικά. Η άσκηση εμπέδωσης θεωρείται βασικό μέρος της μεθόδου εκμάθησης.

Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία

• Υπολογιστικά εργαλεία μετάφρασης
• Χρήση ChatGPT για παραγωγή υφολογικών παραλλαγών

Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του εξαμήνου με κριτήριο τη συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία και την ανταπόκρισή τους στην επεξεργασία των ανατιθέμενων ασκήσεων. Η τελική αξιολόγηση και βαθμολόγηση γίνεται αποκλειστικά με γραπτή εξέταση (100% του τελικού βαθμού).

Γραπτή εξέταση (100%)

• Θεωρητικά ερωτήματα με ανάπτυξη (50%)
• Πρακτικές ασκήσεις υφολογικής ανάλυσης και μετάφρασης (50%)

Στη γραπτή εξέταση αξιολογείται η κατανόηση των θεωρητικών προσεγγίσεων που παρουσιάστηκαν στο μάθημα και η ικανότητα εφαρμογής τους σε συγκεκριμένα παραδείγματα κειμένων.