Το μάθημα στοχεύει στη μελέτη και τη δημιουργία κριτικών κειμένων (δοκιμίων, μελετών) σχετικών με τη μετάφραση λογοτεχνικών κειμένων στην ελληνική γλώσσα (ή και ελληνικών λογοτεχνικών κειμένων σε άλλες γλώσσες). Επιλέγονται σημαντικά για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνικής μετάφρασης μεταφράσματα και σχετικά με αυτά κριτικά κείμενα και μελετώνται μέσα από ποικίλα θεωρητικά και άλλα επιστημονικά πρίσματα. Το μάθημα προσφέρεται σε όσους αγαπούν τη λογοτεχνία και τη λογοτεχνική μετάφραση, τη φιλολογία, την κριτική λογοτεχνίας και λογοτεχνικής μετάφρασης κ.λπ.
Το πρόγραμμα και το υπό μελέτη υλικό τακτικά αναπροσαρμόζεται, ωστόσο ενδεικτικά επιλέγονται προς μελέτη έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα, από τα ακόλουθα: α) την επτανησιακή ποιητική παράδοση (β’ μισό 19ου – α’ μισό 20ού αι.), β) το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Παλαμά, Καρυωτάκη, Παπατσώνη, γ) το μεταφραστικό και κριτικό έργο εκπροσώπων της Γενιάς του ’30, ενδεικτικά των Σεφέρη, Ελύτη κ.λπ., δ) το μεταφραστικό και κριτικό έργο νεότερων συγγραφέων, μεταφραστών, λογίων κ.λπ.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:
1η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από την επτανησιακή ποιητική παράδοση (β’ μισό 19ου – α’ μισό 20ού αι.)
2η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από την επτανησιακή ποιητική παράδοση (β’ μισό 19ου – α’ μισό 20ού αι.) ΙΙ
3η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από την επτανησιακή ποιητική παράδοση (β’ μισό 19ου – α’ μισό 20ού αι.) ΙΙΙ
4η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Παλαμά, Καρυωτάκη, Παπατσώνη
5η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Παλαμά, Καρυωτάκη, Παπατσώνη ΙΙ
6η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Παλαμά, Καρυωτάκη, Παπατσώνη ΙΙΙ
7η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Σεφέρη, Ελύτη κ.λπ.
8η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Σεφέρη, Ελύτη κ.λπ. ΙΙ
9η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των Σεφέρη, Ελύτη κ.λπ. ΙΙΙ
10η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των νεότερων συγγραφέων, μεταφραστών
11η εβδομάδα: Έργα, μεταφράσματα και κριτικά κείμενα για μεταφράσματα από το μεταφραστικό και κριτικό έργο των νεότερων συγγραφέων, μεταφραστών II
12η εβδομάδα: Δημιουργία κριτικών κειμένων λογοτεχνικής μετάφρασης
13η εβδομάδα: Δημιουργία κριτικών κειμένων λογοτεχνικής μετάφρασης ΙΙ
Jakobson, R. 1992. "On linguistic aspects of translation" (1959), in Sonja Tirkkonen-Condit and John Laffling (eds), Recent Trends in Empirical Translation Research, Joensuu: University of Joensuu – Faculty of Arts, 99-119.
Loulakaki-Moore, I. 2010. Seferis and Elytis as translators, Bern, Peter Lang.
Βαγενάς, Ν. 1989. Ποίηση και μετάφραση, Αθήνα, Στιγμή.
Βαγενάς, Ν. 1998. "Το πρόβλημα της μετάφρασης του ελεύθερου στίχου: η ελληνική εμπειρία", στο: Η γλώσσα της λογοτεχνίας και η γλώσσα της μετάφρασης, Πρακτικά Ημερίδας 24 Μαΐου 1997, Θεσσαλονίκη, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 69-73.
Βαγενάς, Ν. 1998. "Ποιητική αρχαιολογία", Το Βήμα 8/3/98.
Βάλβης, Σ. Δ. 1878. "Περί μεταφράσεως ποιητών"», Αθήναιον 7, 168-178.
Βηλαράς, Ι. 1978. Άπαντα έμμετρα και πεζά, Αθήνα, Πέλλα [Πρόλογος στη Βατραχομυομαχία, 1978: 215]
Ελύτης, Ο. 1976. Δεύτερη γραφή
Ελύτης, Ο. 1984. Σαπφώ. Ανασύνθεση και απόδοση Οδυσσέας Ελύτης, Αθήνα, Ίκαρος.
Ελύτης, Ο. 1985. Ιωάννης: Η Αποκάλυψη. Μορφή στα Νέα Ελληνικά Οδυσσέας Ελύτης, Αθήνα, Ύψιλον.
Ελύτης, Ο. 1987. Κριναγόρας. Μορφή στα Νέα Ελληνικά Οδυσσέας Ελύτης, Αθήνα, Ύψιλον.
Κακριδής, Ι. 1936. Το μεταφραστικό πρόβλημα, Θεσσαλονίκη.
Καρυωτάκης, Κ. Γ. 1972. Ποιήματα και πεζά, επ. Γ. Π. Σαββίδης, Αθήνα, Ερμής [για την κριτική του Μαλάνου (1943) βλ. 237-244]
Κοκόλης, Ξ. 2001. Ο μεταφραστής Σεφέρης: αρνητική κριτική, Αθήνα, Καστανιώτης.
Κουτσιβίτης, Β. 1994. Θεωρία και πράξη της μετάφρασης, Αθήνα, Ελληνικές Πανεπιστημιακές Εκδόσεις [για τον Σοφιανό, 98-99, για τους Σοφιανό, Βούλγαρη, Καταρτζή, Ρήγα, Ροΐδη, Καλοσγούρο, βλ. 97-136].
Λέτσιος, Β. 2014. «Όταν ο Εμπειρίκος γνώρισε τον Πικάσσο: σχόλια σε ένα ποίημα και μία μετάφραση», στο Dictio 6: 109-119.
Λέτσιος, Β. 2015. «Μεταφράζοντας τον ελεύθερο στίχο πριν τη Γενιά του Τριάντα. Ο ερημότοπος (1933) του Τ. Κ. Παπατσώνη», Κουκούτσι 10: 1931-1941.
Λέτσιος, Β. 2016. «Η μετάφραση της Τρικυμίας του Σαίξπηρ από τον Ιάκωβο Πολυλά», στο: Ζητήματα νεοελληνικής φιλολογίας. Μετρικά, υφολογικά, κριτικά, μεταφραστικά. Πρακτικά ΙΔ’ Διεθνούς Επιστημονικής Συνάντησης 27-30 Μαρτίου 2014. Μνήμη Ξ. Α. Κοκόλη, Α.Π.Θ., Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας ΜΝΕΣ, Θεσσαλονίκη, σ. 551-562.
Λέτσιος, Β. 2016. «Μετάφραση και μετρική. Λορέντσος Μαβίλης», στο: Ελληνικότητα και ετερότητα: Πολιτισμικές διαμεσολαβήσεις και “εθνικός χαρακτήρας” στον 19ο αιώνα. Πρακτικά Συμποσίου, επ. Άννα Ταμπάκη – Ουρανία Πολυκανδριώτη, τ. A΄, Αθήνα, σ. 167-182.
Λέτσιος, Β. 2017. «Ο Σολωμός ως μεταφραστής των ποιητικών μορφών», Ι’ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο, Κέρκυρα, 30 Απριλίου – 4 Μαΐου 2014. Τα Πρακτικά. ΙΙΙ. Λογοτεχνία, επ. Δ. Κονιδάρης, Κερκυραϊκά Χρονικά (περίοδος Β’, τόμος Ι’): 205-214.
Λέτσιος, Β. 2018. «Ο μεταφραστής Τ. Κ. Παπατσώνης», Φρέαρ 22-23: 276-288.
Λέτσιος, Β. 2018. «Ο Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής ως μεταφραστής του Μονταίνι και του Ραμπελαί», Πόρφυρας 167: 72-78.
Λέτσιος, Β. 2019. «Η ποίηση ως εθνική λογοτεχνία. Ο Ερωτόκριτος της μετάφρασης και η Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ του Ιουλίου Τυπάλδου», The Athens Review of Books 102: 24-25 (και στο: ΙΑ’ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο. Επτανησιακός βίος και πολιτισμός. Κεφαλονιά, 21-25 Μαΐου 2018. Πρακτικά. Τόμος V: Αρχαιολογία, επ. Δ. Φ. Μαρκάτου, γενική εποπτεία: Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι, 2020, σ. 675-682).
Λέτσιος, Β. 2020. «Ο Χαίλντερλιν των ελλήνων ποιητών-μεταφραστών στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής», Πρακτικά ΣΤ’ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών, Λουντ, 4-7 Οκτωβρίου 2018: «Ο ελληνικός κόσμος σε περιόδους κρίσης και ανάκαμψης, 1204-2018». Τόμος Β’, επ. Β. Σαμπατακάκης, Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών: Αθήνα, σ. 621-633.
Λέτσιος, Β. 2021. «Ξαναδιαβάζοντας τον Γεράσιμο Μαρκορά και το μεταφραστικό του έργο», στο: Τιμητικός τόμος αφιερωμένος στη μνήμη του Καθηγητή του ΤΞΓΜΔ του Ιονίου Πανεπιστημίου Χάρη Κατσούλη, επ. Α. Παριανού, Π. Κελάνδριας & Γ. Κεντρωτής, Αθήνα, Δίαυλος, 2021, σ. 138-154.
Λέτσιος, Β. 2022. «Ο Καρυωτάκης ως μεταφραστής της πεζογραφίας», Πόρφυρας [Κ. Γ. Καρυωτάκης: Σύμβολα εμείναμε καιρών. Τα Πρακτικά ενός Συνεδρίου] 177-178: 261-269.
Λέτσιος, Β. 2022. «Στο μεταίχμιο της μετάφρασης: Ντίνος Χριστιανόπουλος», σταφυλή 2: 83-108.
Λέτσιος, Β. 2022. Η μετάφραση των ακριτικών ποιημάτων του Σικελιανού τη δεκαετία του ‘40», Χάρτης 40 [https://www.hartismag.gr/hartis-40/afierwma/i-metafrasi-ton-akritikwn-poiimaton-toi- sikelianoy-ti-dekaetia-toi-40]
Παλαμάς, Κ. Ξανατονισμένη μουσική [11, 14, 8]
Παπατσώνης, Τ. Κ. 1941. "Ο Προσωκρατικός", Νέα Εστία 30, 851-853.
Σεφέρης, Γ. 1972. Άσμα ασμάτων, Μεταγραφή, Αθήνα, Ίκαρος, α’ δημ. 1965.
Σεφέρης, Γ. 1975. Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, Μεταγραφή, Αθήνα, Ίκαρος, α’ δημ. 1966.
Σεφέρης, Γ. 1978. Αντιγραφές (όλες οι μεταφράσεις εκτός του Eliot), α’ δημ. 1965.
Σολωμός, Δ. 1994. Ποιήματα και πεζά, επ. Στυλιανός Αλεξίου, Αθήνα, Στιγμή, 507-551 [«Διάλογος»].
Στεργιόπουλος, Κ. 1972. Οι επιδράσεις στο έργο του Καρυωτάκη, Αθήνα, Σοκόλης [για το ποίημα του Maeterlinck βλ. 12]
Διάλεξη.
Ομαδικές παρουσιάσεις και συνεργασίες.
Χρήση έντυπων ή ψηφιακών κειμένων και οπτικών και ακουστικών μέσων.
Οι φοιτητές αξιολογούνται από α) τη συμμετοχή και δράση τους στο μάθημα, β) τις παρουσιάσεις και ομαδικές συνεργασίες (30%) και γ) από την ατομική ερευνητική εργασία 5.000 λέξεων που εκπονούν στη διάρκεια του εξαμήνου (70%).
