Γλώσσα, Ταυτότητα και Ισχύς

Στο μάθημα αυτό εξετάζονται οι σχέσεις ισχύος μεταξύ γλωσσών και γλωσσικών ταυτοτήτων. Μεταξύ άλλων, θα εστιάσουμε στις μείζονες και ελάσσονες γλώσσες μέσα από το κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο της ισχύος τους. Θα αναφερθούμε στα γλωσσικά στερεότυπα, τις προκαταλήψεις, τις διακρίσεις και το ρατσισμό, την απώλεια και την αχρησία της γλώσσας και την γλωσσική μνήμη, την «ανάγκη του ανήκειν» (Μaalouf), κ.λπ. Θα γίνει η προσπάθεια εφαρμογής της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου χρησιμοποιώντας παραδείγματα από την πολιτική γλώσσα (ομιλίες πολιτικών, άρθρα στα ΜΜΕ και στα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης), τις μειονοτικές γλώσσες, τη γλώσσα των διακρίσεων (π.χ. Εβραίοι, Ρομά, μετανάστες, έμφυλες διακρίσεις), τη γλώσσα του θύματος και του θύτη σε απολυταρχικά καθεστώτα καθώς και την αντισημιτική τους ιδεολογία όπως αυτή παρουσιάζεται π.χ. στα σχολικά βιβλία. Επίσης, θα αναφερθούμε σε μαρτυρίες μέσα από (αυτο)βιογραφικές αφηγήσεις από το χώρο της λογοτεχνίας (π.χ. Βασίλης Αλεξάκης, Elias Canetti, Eva Hoffman, Tahar Ben Jelloun, Amin Maalouf, Boris Pahor, George Steiner, Γιάζρα Χάλεντ, Annette von Droste-Hülshoff, Markus Zusak).

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:

• ευαισθητοποιηθούν σε θέματα που άπτονται των προκαταλήψεων και στερεότυπων σε πολιτικά και μη κείμενα,
• ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε πολιτικά και μη γεγονότα του παρελθόντος συγκρίνοντάς τα με γεγονότα της επικαιρότητας, πάντα σε γλωσσικό επίπεδο,
• αναλύσουν πολιτικά και μη κείμενα που περιλαμβάνουν στοιχεία ρατσισμού, προκαταλήψεων και διακρίσεων σε επίπεδο γλώσσας.

1η εβδομάδα: Παρουσίαση των θεματικών ενοτήτων (Γλώσσα, Ταυτότητα, Ισχύς).

2η εβδομάδα: “identity check-up” ή τα παράδοξα σημεία της ταυτότητας (Maalouf 2000).

3η εβδομάδα: Γλώσσα/ες και ταυτότητα/τες (Wodak 2012, Coulmas 2019).

4η εβδομάδα: Σύγκριση μητρικής με την ξένη γλώσσα (Ηοffman 1989, Özdamar 1990).

5η εβδομάδα: Γλώσσα και ισχύς, σχέσεις ισχύος μεταξύ γλωσσών, στερεότυπα και προκαταλήψεις (Anderson 1983, Ferro 1984, Αλεξάκης 2003, Rinke 2004, Van Dijk 2006, Wodak 2012, Morgan 2012, Noah 2016, Millas 2017, Yannicopoulou/Alaca 2018).

6η εβδομάδα: Σημασία της μνήμης (γλωσσική μνήμη, γλωσσική απώλεια, μειονοτικές γλώσσες και μνήμη ταυτότητας, Pahor 1967, Kundera 1978, Haberland 1991, Μπόρχες 2005, Παπαγιώργης 2008, Owen 2011).

7η εβδομάδα: Μνήμη και ιστορία, ατομική και συλλογική μνήμη και ισχύς, αντι-μνήμη, η εικόνα του Άλλου (Connerton 1989, Le Goff 1992, Assmann 1998, Sjöberg 2017, Χανιώτης 2017, O’Sullivan/Immel 2017).

8η εβδομάδα: Μνημείο και μνήμη (Αργυρακάκη 2016, Μπελαβίλας 2017) .

9η εβδομάδα: Μνημείο και μνήμη (2) (Αργυρακάκη 2016, Μπελαβίλας 2017).

10η εβδομάδα: Γλωσσική ταυτότητα μέσα στους αιώνες, αφηγήσεις περιηγητών (Owen 1796, Napier 1833, Woodsworth 1839, Murray 1840, Farrer 1882, Baedeker 1888, Hauptmann 1918, Reisinger 1923, Pratt 1992, Mewshaw 2005, Mackridge 2014, Δημητρίου 2019, Δημητρίου 2021).

11η εβδομάδα: Μύθοι, ταυτότητα, ισχύς – γλώσσα και θρησκεία (Sedgwick 1849, Michaels 2014, Gürsel 2018)

12η εβδομάδα: Μύθοι, ταυτότητα, ισχύς – γλώσσα και θρησκεία (Sedgwick 1849, Michaels 2014, Gürsel 2018)

13η εβδομάδα: Μύθοι, ταυτότητα, ισχύς – γλώσσα και θρησκεία (Sedgwick 1849, Michaels 2014, Gürsel 2018)

Αμπατζοπούλου, Φραγκίσκη (2020). Ο Άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο. Αθήνα: Πατάκη.

Anderson, Benedict (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.

Assmann, Aleida (2006). “On the (In)compatibility of Guilt and Suffering in German Memory”. German Life and Letters 59 (2), 187-200.

Bekalu, Mesfin Awoke (2006). Presupposition in news discourse. Discourse & Society 17 (2), 147-172.

Dovidio, John F. & Gaertner, Samuel L. & Kawakami, Kerry (2010). Racism. Dovidio, John F. & Hewstone, Miles & Glick, Peter & Esses, Victoria M. (eds). The SAGE Handbook of Prejudice, Stereotyping and Discrimination. Los Angeles/London/New Delhi/Singapore/Washington, DC: Sage, 312-327.

Gee, James Paul & Handford, Michael (2012). The Routledge Handbook of Discourse Analysis. London/New York: Routledge.

Haberland, Hartmut (1991). Reflections about the Minority Languages in the European Community. Coulmas, Florian (ed.). A Language Policy for the European Community: Prospects and Quandaries. Berlin/New York: de Gruyter, 179-213.

Maalouf, Amin (2003). In the Name of Identity: Violence and the Need to Belong (English translation of Les Identités meurtrières, 1998; trans. Barbara Bray). New York/London: Penguin.

Moran, Joe (2004). “History, Memory and the Everyday ”. Rethinking History 8 (1), 51-68.

Nora, Pierre (1996). “General Introduction: Between memory and history”. Realms of Memory: Rethinking the French Past, Vol. 1: Conflicts and Divisions (Pierre Nora (ed.), trans. Arthur Goldhammer). New York: Columbia University Press.

Ozolins, Uldis & Clyne, Michael (2001). Immigration and Language Policy in Australia. Extra, Guus & Gorter, Durk (eds). The other languages of Europe. Clevedon: Multilingual Matters, 371-390.

Shields, Kirril (2016). Pushing Aside the Nazi: Personal and Collective Exculpation and the Everyday German in Markus Zusak’s The Book Thief. Dapim: Studies on the Holocaust 30 (1), 1-15.

Stangor, Charles & Schaller, Mark (1996). Stereotypes as individual and collective representations. Stangor, Charles (ed.). Key readings in social psychology. Stereotypes and prejudice: Essential readings. Philadelphia, PA: Psychology Press, 64-82.

Steiner, George (1975). After Babel: Aspects of Language and Translation. Oxford, England: Oxford University Press.

Tannen, Deborah & Hamilton, Heidi E. & Schiffrin, Deborah (2015). The Handbook of Discourse Analysis. Vol. I. New York: John Wiley & Sons.

Traverso, Enzo (2017). Τα νέα πρόσωπα του φασισμού. Συζήτηση με τον Régis Meyran (μετφρ. Νίκος Κούρκουλος). Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.

van Dijk, Teun A. (1993). Analyzing racism through discourse analysis: Some methodological reflections. Stanfield, John H., II & Dennis, Rutledge M. (eds). Sage focus editions, Vol. 157. Race and ethnicity in research methods. Sage Publications, Inc., 92-134.

van Dijk, Teun A. (2006). Politics, ideology, and discourse. Brown, Keith (ed.). The Encyclopedia of language and linguistics, vol. 9. Oxford/New York: Pergamon Press, 728-740.

Wodak, Ruth & De Cillia, Rudolf & Reisigl, Martin & Liebhart, Karin (2009). The Discoursive Construction of National Identity. (Trans. Angelika Hirsch, Richard Mitten, Johann Wolfgang Unger). 2nd ed. Edinburgh University Press: Edinburgh.

Wodak, Ruth (2012). Language, Power and Identity. Language Teaching 45 (2), 215-233.

Φοιτητοκεντρική διδακτική προσέγγιση μέσα από παρουσιάσεις επιλεγμένων άρθρων συγκεκριμένης θεματικής τα οποία οι φοιτητές/τριες αναλύουν και σχολιάζουν στην τάξη.

Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία και στην επικοινωνία με τους φοιτητές/τις φοιτήτριες.

Γραπτή εργασία που παρουσιάζεται προφορικά.