Αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή Ρητορεία – Βασικές Αρχές

Το μάθημα επιδιώκει να αναδείξει τις συνθήκες της γέννησης και της εξέλιξης της ρητορικής τέχνης κατά την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή περίοδο και, αφενός, να εισαγάγει τους φοιτητές στις βασικές αρχές της πολιτικής ρητορικής και τα χαρακτηριστικά του αρχαιοελληνικού και ρωμαϊκού λόγου και, αφετέρου, να παρουσιάσει τη μεθοδολογία για την ανάλυση και την αποκωδικοποίηση αρχαιοελληνικών και ρωμαϊκών ρητορικών κειμένων. Σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ άλλων, διδάσκονται τα εξής: τα χαρακτηριστικά και η συμβολή των αττικών ρητόρων, πλατωνικές και αριστοτελικές έννοιες περί ρητορικής και πολιτικής, πειθώ, σχήματα διανοίας, ρητορικά σχήματα, λογική πλάνη (argumenta), είδη και μέρη ρητορικού λόγου, ρητορικοί αγώνες, ρητορική τέχνη και νομική επιστήμη, περί ρητορικής στη νεότερη και σύγχρονη εποχή κ.ά.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών στο μάθημα, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα είναι σε θέση να:

• κατανοήσουν τις βασικές αρχές και τα χαρακτηριστικά της ρητορικής τέχνης κατά την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή περίοδο. 
• αναγνωρίζουν τους τρόπους λειτουργίας του ρητορικού-πολιτικού λόγου.
• γνωρίζουν τους βασικούς τρόπους και την οικεία μεθοδολογία ανάλυσης αρχαιοελληνικών και ρωμαϊκών ρητορικών κειμένων.
• κατανοήσουν την επίδραση της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής ρητορικής τέχνης στους νεότερους χρόνους και τη σύγχρονη εποχή.

1η εβδομάδα: Η γέννηση και η εξέλιξη της ρητορικής τέχνης (πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες)

2η εβδομάδα: Πλάτωνας. Παρουσίαση και ανάλυση πλατωνικών εννοιών για τη ρητορική και την πολιτική τέχνη. Αναλυτική προσέγγιση αποσπασμάτων πλατωνικών έργων ( Πολιτεία, Γοργίας, Απολογία, Νόμοι)

3η εβδομάδα: Αριστοτέλης. Παρουσίαση και ανάλυση αριστοτελικών εννοιών για τη ρητορική (ρητορική δύναμις, παράδειγμα, ενθύμημα, άτεχνες και έντεχνες πίστεις κ.ά.). Αναλυτική προσέγγιση αποσπασμάτων αριστοτελικών έργων (Πολιτικά, Ρητορική, Ηθικά Νικομάχεια)

4η εβδομάδα: Συμβουλευτικοί, δικανικοί, επιδεικτικοί λόγοι (βασικά χαρακτηριστικά, ανάλυση παραδειγμάτων, ρητορικοί τόποι, μέρη ρητορικού λόγου, ρητορικό ύφος)

5η εβδομάδα: Λυσίας, Δημοσθένης, Ισοκράτης. Παρουσίαση και ανάλυση αποσπασμάτων

6η εβδομάδα: Η ρητορική τέχνη στο έργο του Κικέρωνος (In Catalinam orationes, De inventione, De oratore, De partitiones oratoriae, De optimo genere oratorum κ.ά.) Ανάλυση αποσπασμάτων. Σενέκας (Oratorum et Rhetorum Sententiae, Divisiones, Colores) 

7η εβδομάδα: Πειθώ, δικανική ρητορική. Ρητορικά σχήματα, σχήματα διανοίας.  Λογική-σχηματική πλάνη (argumenta). Θεωρία Δραματισμού

8η εβδομάδα: Ρητορική και Δίκαιο. Ρητορική, συνηγορία, δικηγορία. Αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή ρητορική τέχνη και νομική επιστήμη

9η εβδομάδα: Δισσοί λόγοι. Ρητορικοί αγώνες (Αρχαία Αθήνα, Ρώμη, νεότερη και σύγχρονη εποχή)

10η εβδομάδα: Ρητορική τέχνη-Υποκριτική τέχνη. Ανάλυση αποσπασμάτων κλασικών θεατρικών έργων (W. Shakespeare)

11η εβδομάδα: Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής ρητορικής τέχνης κατά την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης

12η εβδομάδα: Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής ρητορικής τέχνης κατά τους νεότερους χρόνους και τη σύγχρονη εποχή

13η εβδομάδα: Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών. Συζήτηση

Θεοδωρακόπουλος, Βασίλειος. 1979-1980. «Πληροφορίες υποδομής για την ερμηνεία των ρητορικών κειμένων», Νέα Παιδεία, τ. 8, 107-124 και τ. 13, 86-93.

Σπυρόπουλος, Ηλίας Σ. 1992. Πλάτωνος Πρωταγόρας. Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, ερμηνευτικά σχόλια, 4η έκδ., Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη.

Χατζοπούλου, Λίτσα. 1992. «Έργα ρητορικής και ποιητικής (18ος-19ος αι.)», Μαντατοφόρος τχ. 35-36, Ιούνιος-Δεκέμβριος, 59-147.

Büchner, Karl. 1979. «Cicero, M. Tullius» στο Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike in fünf Bänden, τ. 1, Deutscher Taschenbuch Verlag, Μόναχο, 1174-1186.

Cole, Thomas. 1991. The Origins of Rhetoric in Ancient Greece, Βαλτιμόρη.

Fuhrmann, Manfred. 1995. Die antike Rhetorik. Eine Einführung, 4η έκδ., Artemis & Winkler Verlag, Ζυρίχη.

Pernot, Laurent. 2005. Η ρητορική στην αρχαιότητα. Μτφ. Ξανθίππη Τσελέντη, επιμ.

Βάλια Σερέτη, Δαίδαλος, Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα. 

Spengel, Leonard. 1856. Rhetores Graeci, vol. III, B. G. Teubner, Λειψία.

Δικτυογραφία

https://www.ebooks4greeks.gr/aristotelhs-peri-fysews-to-b-biblio-twn-fysikwn

https://www.ebooks4greeks.gr/tag/πλατωνασ

https://www.ebooks4greeks.gr/tag/ισοκρατησ

https://www.ebooks4greeks.gr/tag/δημοσθενουσ-λογοι

https://www.ebooks4greeks.gr/tag/λυσιας

https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/39705

https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/25045

https://www.ebooks4greeks.gr/tag/αρχαια-ελληνικη-γραμματεια

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/index.html

https://www.plato-dialogues.org/plato.htm

https://plato.stanford.edu/

https://stephanus.tlg.uci.edu/

https://philological.cal.bham.ac.uk/bibliography/index.htm

http://www.forumromanum.org/literature/index.html

https://mediterranees.net/art_antique/rhetorique/index.html

http://www.kirke.hu-berlin.de/kirke/autor.html

https://mcl.as.uky.edu/glossary-rhetorical-terms

http://virtualology.com/rhetoricaltheory/

https://plato.stanford.edu/entries/plato-rhetoric/

    To μάθημα είναι δίωρο και γίνεται με τη μορφή διάλεξης με διαλεκτική μέθοδο αλλά και με τη βοήθεια PowerPoint και διαδικτυακού υλικού. Σε τακτά χρονικά διαστήματα δίδονται ασκήσεις εμπέδωσης των θεωρητικών γνώσεων. Η υποχρεωτική εργασία που ανατίθεται στους μεταπτυχιακούς φοιτητές συνδυάζει θεωρητικές γνώσεις, γνώση της οικείας  βιβλιογραφίας και προσωπική επιστημονική έρευνα.

Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία.

    Η αξιολόγηση των μεταπτυχιακών φοιτητών γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του εξαμήνου, με κριτήριο τη συμμετοχή τους στη διδακτική διαδικασία και την ανταπόκρισή τους στις προαιρετικές και τις υποχρεωτικές εργασίες. Η τελική αξιολόγηση και βαθμολόγηση γίνεται με γραπτή υποχρεωτική εργασία του εξαμήνου, στην οποία οι μεταπτυχιακοί φοιτητές καλούνται να εφαρμόσουν μέρος όσων διδάχθηκαν κατά τις διαλέξεις αναπτύσσοντας ερευνητική δραστηριότητα.